Trước khi lên đường thực hiện chuyến lưu diễn ở Bắc Mỹ vào tháng 1 năm 1928, Maurice Ravel đã đồng ý viết một bản nhạc ba lê mang màu sắc Tây Ban Nha cho bạn mình là vũ công kiêm diễn viên người Nga Ida Rubinstein (1885-1960). Ý tưởng này là một bản chuyển soạn cho dàn nhạc từ tổ khúc Iberia cho piano solo của I. Albeniz. Nhưng khi trở về, Ravel phát hiện ra quyền phối khí của tổ khúc này đã được trao cho nhạc trưởng người Tây Ban Nha Enrique Arbós. Dù Arbós đã rất hào phóng từ bỏ quyền này nhưng Ravel vẫn bỏ ý tưởng này và chuyển sang ý tưởng khác là một sáng tác gốc. Thực ra từ lâu Ravel đã ấp ủ ý tưởng về một tác phẩm từ một chủ đề duy nhất sẽ phát triển một cách đơn giản bằng sự thay đổi khéo léo về hòa âm và phối khí. Và chủ đề này đã đến với ông trong kỳ nghỉ ở Saint-Jean-de-Luz. Ông đang định đi bơi thì lại nảy ra ý định gọi một người bạn đến bên cây piano và chơi giai điệu bằng một ngón tay rồi hỏi: “Anh có nghĩ rằng nó có một phẩm chất kiên định không? Tôi sẽ cố gắng lặp lại nó nhiều lần mà không có bất kỳ sự phát triển nào, tăng dần dàn nhạc lên mức cao nhất có thể.”
Ông bắt đầu triển khai ý tưởng này vào tháng Bảy. Theo tiêu chuẩn của Ravel, tác phẩm phải được hoàn thành chóng vánh trong vòng 5 tháng - nó phải sẵn sàng để Rubinstein biên đạo.
Ông khẳng định: “Một khi ý tưởng chỉ sử dụng một chủ đề được tìm ra thì bất kỳ sinh viên nhạc viện nào cũng có thể làm được”.
Tiếng trống lẫy không ngừng duy trì toàn bộ tác phẩm kéo dài 15 phút khi Ravel xây dựng giai điệu đơn giản một cách không thể cưỡng lại cho đến khi, với sự chuyển giọng táo bạo từ Đô trưởng đến Mi trưởng, cuối cùng ông cũng giải phóng được sự căng thẳng dồn nén bằng một tràng pháo hoa.
Boléro được trình diễn lần đầu tiên tại nhà hát Paris Opéra vào ngày 20 tháng 11 năm 1928. Buổi ra mắt đã được hoan nghênh bằng đủ kiểu la hét, giậm chân, cổ vũ, trong đó có một người phụ nữ hét lớn hơn: "Đồ mất trí! Đồ mất trí!" (Au fou, au fou!). Khi nghe kể về chuyện này, Ravel mỉm cười: “Cổ hiểu đúng đó.”
Trong một phỏng vấn với tờ The Daily Telegraph, ông nói: “Tôi đặc biệt mong muốn không có sự hiểu lầm nào về tác phẩm này. Nó được tạo thành như một thể nghiệm theo một hướng rất đặc biệt và không nên bị nghi ngờ là chỉ nhằm đạt được điều gì khác hoặc hơn những gì nó thực sự đạt được.”
Tuy nhiên, dù chính Ravel không xếp Boléro vào những tác phẩm quan trọng nhất của ông nhưng thực tế nó vẫn luôn là tác phẩm nổi tiếng nhất của ông.
7/12/2023
Nhân Bolero của Mexico và Cuba vừa được Unesco công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể của Nhân loại
Trịnh Minh Cường dịch từ ClassicFm
Nhận xét
Đăng nhận xét