Các nhân tài thuộc các lĩnh vực
sáng tạo thường bộc lộ năng khiếu khác thường từ khi còn nhỏ và người ta gọi là
thần đồng. Âm nhạc cũng không phải ngoại lệ. Các thần đồng là con “nhà nòi”
càng dễ phát lộ. Những đứa trẻ có sẵn năng khiếu bẩm sinh lại được nuôi dạy
trong môi trường âm nhạc nên càng có cơ hội phát lộ. Chúng ta cùng điểm qua các
thần đồng âm nhạc theo dòng chảy thời gian.
Thời Baroque
François Couperin(1668 – 1733) là một trong những bậc thầy
quan trọng nhất ở thời Baroque. Ông thường được gọi là Couperin Vĩ đại để phân
biệt với các thành viên khác trong gia đình Couperin vốn nhiều tài năng âm nhạc.
François sinh ra ở Paris và được học nhạc với cha mình - Charles Couperin. Khi
mới 13 tuổi cậu đã được kế vị cha mình thành nghệ sĩ organ ở nhà thờ Saint-Gervais, Paris, một vị trí cao cấp của
các nhạc công thời đó.
Louis-Claude
Daquin(1694-1772) biểu diễn trong triều đình vua Pháp Louis XIV khi mới 6 tuổi.
Năm 12 tuổi, cậu đã được bổ nhiệm là nghệ sĩ organ tại nhà thờ Sainte-Chapelle.
Năm sau đó, cậu được nhận vị trí tương tự tại nhà thờ Thánh Antoine Nhỏ.
Thời Cổ điển
Wolfgang
Amadeus Mozart(1756-1791) là một ví dụ điển hình về một thần đồng. Nhà soạn nhạc
tí hon có thể chọn giai điệu trên piano khi ba tuổi và bắt đầu sáng tác khi bốn
tuổi. Đến năm 12 tuổi, cậu đã viết được 10 giao hưởng và biểu diễn khắp châu Âu.
Maria Anna
Walburga Ignatia Mozart (1751 –1829) là chị gái của W. A. Mozart với biệt danh
Nannerl. Hai chị em bắt đầu tour diễn xuyên Âu khi Wolfgang lên 7 và Nannerl 12
và đã làm cả châu Âu phải trầm trồ ngưỡng mộ. Sau đó, vì muốn gia đình tập
trung cho sự nghiệp của em trai nên Nannerl đã tự nguyện ở nhà không tham gia
các tour tiếp theo.
Ludwig Van Beethoven(1770-1827)
là một ngôi sao nhí tuy chưa thực sự “đỉnh” ngang Mozart như mong muốn của cha
cậu. Tuy nhiên buổi công diễn đầu tiên của cậu lên bảy cũng khá thành công. Cha
cậu còn gian dối về ngày sinh của Beethoven để khán giả nghĩ cậu thần đồng hơn
thực tế.
Thời Lãng mạn
Hai chị em
Fanny(1805-1847) và Felix(1809-1847) Mendelssohn là hai người con đầu trong số
bốn anh chị em sinh ra ở Hamburg. Chị cả Fanny và Felix thứ hai được mẹ dạy
chơi piano từ lúc lên 6. Hai chị em cùng gia đình chuyển đến Berlin để được học
nhạc tốt hơn. Khi mới 14 tuổi, Fanny đã chơi thành thạo tập 1 bộ Bình quân luật
của J. S. Bach. Trong độ tuổi từ 12 đến 14, Felix đã viết 12 bản giao hưởng và
một số tác phẩm thính phòng. Tác phẩm đầu tay của cậu là một tứ tấu piano được
xuất bản khi 13 tuổi.
Charles-Valentin
Alkan (1813 – 1888) là nhà soạn nhạc và là một trong những nghệ sĩ piano hàng đầu
ở thời của ông. Khi mới 6 tuổi, Alkan vào Nhạc viện Paris học với danh sư
Joseph Zimmermann, thầy của các nhà soạn nhạc danh tiếng Georges Bizet, César
Franck, Charles Gounod. Alkan công diễn piano lần đầu khi 7 tuổi rưỡi. Và thành
tích học tập của cậu ít người so được: giải nhất môn xướng âm khi 7 tuổi, môn piano năm
11 tuổi, môn hòa âm khi 14 tuổi và môn organ năm 21 tuổi.
Clara Schumann nhũ danh Clara Josephine Wieck(1819-1896) là
vợ của nhà soạn nhạc người Đức nổi tiếng Robert Schumann. Clara được học piano
từ nhỏ và công diễn lần đầu khi lên 9. Tài nghệ piano xuất chúng của bà đã hỗ
trợ rất nhiều cho thành công của Robert. Cũng như Fanny Mendelssohn, các nhà soạn
nhạc nữ thời xưa phải chịu sự bất công do phân biệt giới tính nên họ chỉ nhận
được thành công quá khiêm tốn so với khả năng thực sự của họ. Ngày nay, thính
giả có thể nhận ra tài năng sáng tác của họ nhờ những nỗ lực của các nghệ sĩ hiện
đại.
Amilcare Ponchielli(1834 – 1886) là nhà soạn nhạc opera người Ý nổi tiếng nhất với vở opera La
Gioconda. Sinh ra ở Paderno Fasolaro (nay là Paderno Ponchielli) gần Cremona,
sau đó là Vương quốc Lombardy-Venetia. Ponchielli đã giành được học bổng vào
năm 9 tuổi để học tại Nhạc viện Milan và
viết bản giao hưởng đầu tiên của mình vào năm 14 tuổi.
Engelbert Humperdinck(1854 – 1921) là nhà soạn nhạc người Đức
nổi tiếng nhất với vở opera Hansel và
Gretel (1893) dựa trên truyện cổ của anh em Grimm. Ông là một thần đồng khi 7
tuổi viết một bản nhạc cho piano, 13 tuổi viết 2 vở singspiel(opera hài kiểu Đức).
Franz Liszt(1811-1886)Liszt
đã viết một số bản nhạc piano cực kỳ khó. Nhưng ông có rất nhiều thời gian để
hoàn thiện phong cách viết của mình đã sáng tác từ khi lên 8 tuổi. Người ta không
xác định được chính xác thời gian của sáng tác đầu tiên của ông mà chỉ áng chừng
vào khoảng sinh nhật lần thứ 12.
Camille Saint-Saëns (1835-1921) bắt đầu sáng tác từ năm lên
ba và biểu diễn lần đầu khi lên bốn với một violin sonata của Beethoven. Khi mười tuổi Saint-Saëns đã thực hiện buổi độc
diễn piano lần đầu ở Salle Pleyel với các piano concerto của Mozart và Beethoven. Người ta kể rằng cậu có thể chơi bất
kỳ sonata nào trong tập 32 piano sonata của Beethoven. Khi 18 tuổi, nhà soạn nhạc
trẻ đã hoàn thành 2 bản giao hưởng và bản giao hưởng đầu tiên được công diễn hai
năm sau đó.
Thời hiện đại
Samuel Barber(1910-1981) đã sáng tác Adagio cho Dàn dây ở tuổi 26. Nhưng anh có sở thích viết những bản nhạc “lấy nước mắt người khác” từ sớm hơn. Anh đã sáng tác bản nhạc đầu tiên của mình khi lên bảy – Nỗi buồn - một bản nhạc 23 ô nhịp giọng Đô thứ.
Sergei Prokofiev(1891-1953) không bằng lòng với việc viết sáng tác đầu tiên cho piano khi mới 5 tuổi, Prokofiev đã viết vở opera đầu tiên của mình khi mới 9 tuổi. Cậu đã tự viết libretto dựa trên những trò chơi trẻ em mà cậu chơi với bạn bè của mình.
Sophie Carmen Eckhardt Gramatte
(1899-1974) nhà soạn nhạc nữ, nghệ sĩ piano và violin Canada gốc Nga. Năm 11 tuổi trình diễn lần đầu
với sáng tác đầu tay Etude de Concert và
etude này đã được xuất bản ở Paris
vào năm sau.
Glenn Gould(1932-1982). Nghệ sĩ piano người Canada khi lên 3 đã thể hiện một năng khiếu âm nhạc đặc biệt khi xướng âm rất chuẩn, thậm chí còn đọc được một số ký hiệu nhạc. Lên 5 cậu bắt đầu sáng tác vài bản nhạc nhỏ.
Martha Argerich (1941-) nghệ sĩ piano người Argentina học piano từ 5 tuổi và nhanh chóng được ca ngợi là thần đồng khi biểu diễn trước công chúng. Trong vòng ba tuần vào năm 1957, cô gái 16 tuổi đã xuất sắc đã giành chiến thắng trong hai cuộc thi lớn: Cuộc thi Âm nhạc Quốc tế Geneva và Cuộc thi Quốc tế Ferruccio Busoni.
Daniel Barenboim (1942-) bắt đầu học nhạc trên cây đàn piano. Cậu bé Daniel 7 tuổi đã có buổi biểu diễn chính thức đầu tiên của mình. Không lâu sau đó cậu cũng chỉ huy xuất sắc khi tham gia các lớp học chỉ huy ở Salzburg năm 11 tuổi.
Evgeny Kissin (1971-), nghệ sĩ piano người Nga bắt đầu theo học tại Trường âm nhạc dành cho Trẻ em Năng khiếu Gnessin khi lên sáu. Khi lên mười, cậu đã có buổi biểu diễn đầu tiên với Dàn nhạc giao hưởng Ulyanovsk. Thậm chí cậu đã ghi âm album đầu tiên của mình gồm hai piano concerto của Chopin vào năm 12 tuổi - năm 1984.
Sarah Chang (1980-), nghệ sĩ violin người Mỹ gốc Hàn quốc đã thi vào trường Juilliard danh tiếng sau sáu năm chơi violin. Năm 1989 khi lên 9, cô đã có buổi biểu diễn đầu đời với violin Concerto số 1 của Paganini cùng dàn nhạc New York Philharmonic. Hai năm sau đó, Sarah đã ghi âm album đầu tiên của mình mang tên Debut(Buổi công diễn lần đầu).
Alma Deutscher sinh tháng 2 năm 2005 tại Basingstoke, Anh quốc. Cô đã có sáng tác đầu tiên khi mới 5 tuổi là một piano sonata. Khi lên bảy, cô đã hoàn thành một vở opera ngắn The Sweeper of Dreams(Người quét những giấc mơ). Lên chín, cô đã viết một concerto cho violin và dàn nhạc. Lên mười, cô đã viết vở opera dài đầu tiên của mình – Cinderella - được diễn tại Vienna vào năm 2016 dưới sự bảo trợ của nhạc trưởng Zubin Mehta. Mười hai tuổi, Deutscher đã trình diễn bản piano concerto đầu tiên của cô tại Carnegie Hall vào tháng 12 năm 2019. Cô thực sự là Mozart của thế kỷ XXI.
12/1/2022
Trịnh Minh Cường
Đăng trên Tạp chí Âm nhạc số 2 - 2022
Nhận xét
Đăng nhận xét