William Somerset Maugham (25/1/1874 – 16/12/1965) là nhà văn và kịch tác gia người Anh. Ông sinh ra ở Paris và ở đó trong mười năm đầu đời, sau đó học ở Anh và theo học tại một trường đại học ở Đức. Ông trở thành sinh viên y khoa ở London và đủ tiêu chuẩn trở thành bác sĩ vào năm 1897 nhưng ông không theo nghề y mà trở thành nhà văn. Cuốn tiểu thuyết đầu tiên của ông - Liza of Lambeth (1897) - viết về cuộc sống ở khu ổ chuột đã gây được sự chú ý. Nhưng ông bắt đầu đạt được danh tiếng toàn quốc với cương vị nhà soạn kịch. Đến năm 1908, ông có bốn vở kịch công diễn cùng lúc ở West End of London. Sau vở kịch thứ 32 và cũng là vở kịch cuối cùng vào năm 1933, ông từ bỏ sân khấu và tập trung vào tiểu thuyết và truyện ngắn.
Say mê âm nhạc từ nhỏ nhưng các định hình đầu tiên về thẩm mỹ tôi có được từ văn học. Chắc phải nhờ ngôn từ chứ chỉ thưởng thức âm nhạc không không thể biết được cái hay cái đẹp có những gì để lựa chọn. Và hồi nhỏ tôi chủ yếu cắm mặt vào bất cứ cuốn sách nào vào tầm tay, còn nhạc làm gì có mà nghe ngoài 20 phút nhạc thính phòng trên Đài phát thanh TP Hồ Chí Minh phát lúc 9h30 hàng ngày. Sách gối đầu giường nhưng năm tiểu học là sê ri Cuộc sống và Sự nghiệp về các danh nhân kim cổ tây ta cả khoa học và nghệ thuật. Nhờ sê ri sách này mà tôi có hình dung sơ bộ về các danh nhân lớn của lịch sử. Bênh cạnh đó tiểu thuyết của giai đoạn này có lẽ chỉ có Không gia đình. Lên cấp 2 mới bắt đầu đọc tiểu thuyết khi hơi với mấy thằng bạn có sách truyền tay nhau. Hoặc ít ra thấy chúng bạn đang đọc gì thì tìm cách mượn mà đọc. Đầu tiên là David Copperfield, rồi đến Hội chợ Phù hoa, 1 tập Những người khốn khổ, có lẽ là tập 2.
Ngoài 20 tuổi tham gia học guitar cổ điển với thầy và một nhóm bạn học, chủ yếu lớn hơn tôi, đều mê tiểu thuyết ngang nghe nhạc. Nhờ đó tôi cũng mở rộng được tầm mắt nhờ những cuốn sách hay các anh thường truyền tay nhau. Cuốn không thể quên là Mặt trăng và Đồng xu của Somerset Maugham. Một nhân viên chứng khoán thành đạt người London bất ngờ bỏ nhà sang Paris để học vẽ. Người được gia đình ủy thác đi tìm thấy ông mê mải say sưa với cây cọ giá vẽ thì hỏi đại khái là để thành họa sĩ thì người ta phải tìm thầy mà học chứ không làm như thế này? Họa sĩ nảy nòi nhún vai: Khi người ta đã ngã xuống nước thì cứ bơi sao để khỏi chết đuối chứ cần đếch gì bơi đúng kiểu gì. Tôi đã cười lăn về câu này và bắt đầu hiểu đam mê là gì. Một khi đam mê người ta sẽ dành toàn bộ sức lực và thời gian cho nó và mặc kệ xung quanh. Quan điểm này cũng góp phần không ít trong một số quyết định ngu ngốc của tôi về sau. Một nhân vật khác cũng rất thú vị là một họa sĩ. Anh này vẽ thì tồi nhưng nhận xét hay phê bình tranh của người khác thì cực kỳ chính xác. Nhân vật chính dù rất khinh thường người khác đặc biệt là tính cách mờ nhạt của anh nhưng cũng phải phục anh về điểm này. Khi vào đại học tôi đọc được Mưa, một tập truyện ngắn tuyệt vời của Maugham, thậm chí tôi còn thích tập này hơn các tập truyện ngắn đình đám tôi đọc trước đó như của Tchekhov hay Pautovsky.
Khi trưởng thành đi làm tôi gặp lại Maugham với hai cuốn Nữ Diễn viên và Kiếp Người. Ông khuyên các nghệ sĩ nên lấy niềm đam mê sáng tạo nghệ thuật làm phần thưởng cho chính mình. Tất nhiên chuyện cơm áo không đùa với khách thơ nhưng tôi hiểu ý ông là một khi đã đam mê sáng tạo nghệ thuật thì hãy lao động hoàn toàn thuần túy nghệ thuật thì tác phẩm của mình sẽ đạt nhất. Ông còn nói: Làm nghệ thuật không phải là làm giống y như thật mà phải hay hơn thật, hoặc đẹp hơn thật, tự suy ra thế.
Tôi hiểu đó là quan điểm của Mauham về một nghệ sĩ chân chính và tôi hoàn toàn đồng ý.
9/12/2023
Trịnh Minh Cường
Nhận xét
Đăng nhận xét